تالار گفتمان

پاسخ به: عصر ظهور
نویسنده: کاف. میم سه‌شنبه، ۴ مرداد ۱۳۹۰ (۱۵:۲۲)
حجت الهی یعنی چه؟ حجت الهی کیست؟! قبل از ورود به بحث لازم است معنای حجت بررسی شود و حجت خاصی که مدنظر ماست , بیان گردد. معنای لغوی حجت: حجت در لغت از (حج) به معنای (قصد) اخذ شده و به معنای چیز مشخص و دارای حد و مرز است که برای اثبات مطلوب و بیان مقصود و دفع عذر استفاده شده است. معنای اصطلاحی حجت: آنچه با خداوند به وسیله آن اسنان ها را دعوت به خود کرده تا هدایت شوند و به صراط مستقیم راه یابند.از آنجائی که خداوند انسان را در بهترین وجه آفریده و او را در ابتدای راه گذاشته،تا با انتخاب حجت همراه با تلاش پیگیر به لقای الهی برسد.بر خداوند است که زمینه انتخاب آدمی را با نشان دادن صراط مستقیم فراهم نماید.آنچه آد می را به این مطلوب می رساند،حجت گفته می شودکه هم شامل آیات الهی می شود و هم کتاب آسمانی را در بر می گیرد و هم به رسولان و پیامبران الهی و اوصیا و جانشینان آنان اطلاق می شود.بنابراین راهی که انسان در آن سالک و رونده است تا با سعی به لقا برسد به دو چیز نیازمند است:نوری که همه راه را روشن کند و مشعل داری که این نور را در راه نگاه دارد.این دو حجت هایی هستند که خداوند به وسیله آن ها انسان ها را به خود دعوت می کند.نور،کتاب های آسمانی هستند که بر پیامبران نازل شده است چنانچه قرآن می فرماید:"...و اتبعوا نور الذی انزل معها"و از نوری که همراه رسول اکرم (ص) نازل شده است پیروی نمودند.(اعراف-157) "و انزلنا الیکم نورا مبینا"بسوی شما نور روشن کننده ای را فرو فرستادیم.(نساء-174) مشعل داران وراهبران این نور،پیامبران و امامانی هستند که همیشه با نور آدمی را به مبدا هستی و جایگاه ابدی دعوت می کنند.و آن ها را حجت خدا می نامند.خداوند دو حجت صامت و ناطق را در کنار هم برای و با هم برای حیات و سلوک و هدایت آدمی برگزیده است.از این رو آخرین پیامبر خدا نوری را که بر او نازل شده پس از خود با عترتش همراه می کند و می فرماید:"انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی لن یفترق حتی یردا علی الحوض"من در میان شما دو چیز نفیس می گذارم یکی کتاب خدا و دیگری عترت هستند که خاندان من هستند این دو از هم جدا نمی شوند تا در کتار حوض کوثر بر من وارد شوند. بعد از روشن شدن معناى حجّت و انواع آن، اين سؤال مطرح مى شود كه آيا نياز به حجّت، از نيازهاى ضرورى آدمى است، كه بدون آن حياتش ناقص است، يعنى آن طور كه انسان در ابتداى تولد به شير مادر نيازمند است و در ادامه زندگى به آب و نان و مسكن احتياج دارد، براى تداوم زندگى اش نيز به حجّت و ولىّ نيازمند است؟ گواه اين نياز چيست؟ كدام برهان، نياز به حجّت را اثبات مى كند؟ با اين كه خود شاهد هزاران انسان هستيم، كه بدون «ولىّ» زندگى مى كنند و باكشان نيست، اگر ديروز فاطمه(عليها السلام) الگو بود، امروز ديگران الگو هستند، و چه نياز به فاطمه(عليها السلام)؟! ديروز گروهى به نام «براهمه» و امروز پيروان آن ها مدعى هستند، با داشتن عقل و حِسّ و تجربه، چه نيازى به حجّت و بعثت انبيا است؟ زيرا آن چه رسولان مى آورند، يا مطابق عقل است اثبات نياز به حجّت، از دو راه ممكن است: 1 ـ دليل عقلى و استقرايى و تجربى. 2 ـ دليل نقلى ـ بيانات قرآن كريم و كلمات حُجَج الهى ادلّه عقلى اثبات حجّت 1 ـ دليل لطف: در تعريف لطف گفته اند: چيزى است كه انسان را به اطاعت خداوند نزديك، و از معصيت و نافرمانى او دور مى كند، و اين با وجود امام و پيامبر، حاصل مى شود. اين صغراى قضيه است; و بر خداوند لطف لازم است تا حجّت را بر انسان تمام كند و انسان به لقاء بار يابد و عذرى در برابر خداوند نداشته باشد. و اين كبراى قضيه است. نتيجه اين كه; بر خداوند تعيين حجت، واجب و لازم است. 2- برهان عنايت: عنايت به معناى اعتنا داشتن و كوشش كردن وهمّت گماردن به اين كه كار به بهترين وجه انجام پذيرد. وقتى خداوند اين گونه به نظام تكوين نظر دارد و هر چيزى را در حدّ عالى آن، خلق و هدايت كرده: (... رَبُّنَا الَّذِي اَعْطى كُلَّ شَىْء خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى). «پروردگار ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى كه در خور اوست بخشيده، سپس آن را هدايت كرده است».(طه-50) چگونه مى تواند به اشرف مخلوقات بى اعتنا باشد و انسان را بدون هادى و سرپرست به حال خود رها كند؟! پس وجود انسان بدون حجّت الهى موجب نقص نظام تشريع است، و اين نقص بر خداوند محال است 3 ـ قاعده امكان اشرف هر موجود اشرفى كه يافت شود، بايد موجود اخسى كه معلول آن است نيز يافت شود. بنابراين قاعده، بين خداوند كه مجرد محض و اشرف بلا منازع است و بين انسان هاى عادى بايد مخلوقات و وجودهايى باشد كه نقش واسطه را دارد چه در خلقت و چه در شريعت. 4 ـ اثبات ضرورت حجّت از راه مقدمات سه گانه الف: هدف از آفرينش انسان، كمال او است، كه لازمه اختيار و آزادى انسان است. ب: انتخاب آگاهانه و كار خير، نيازمند شناخت راه و هدف است. بدون اين شناخت، انتخاب ممكن نيست و حكمت خداوند اقتضا دارد راه و هدف را به انسان نشان دهد. ج: حس و عقل براى شناخت راه و هدف كافى نيست، زيرا حس و عقل با توجه به پيچيدگى روابط و تفاوت آدم ها و شرايط گوناگون، جواب گوى نيازهاى انسان نيستند. نتيجه: با توجه به اين سه مقدمه، مقتضاى حكمت الهى اين است، كه راه ديگرى به جز حس و عقل براى شناختن مسير تكامل، در اختيار بشر قرار دهد، و آن راه وحى است، كه انسان از طريق انبيا آن چه را براى رسيدن به كمال نهايى لازم دارد، فرا مى گيرد. 5 ـ علم حضورى و اثبات حجّت يكى از بهترين و نزديك ترين راه هاى اثبات مبدء و معاد و ضرورت وحى و رسول و حجّت، سير در علوم حضورى و ادراكات بدون واسطه انسان است تا از اين طريق بدون نياز به بطلان دور و تسلسل و پيمودن ساير مقدّمات پيچيده عقلى، به مطلوب و مقصود برسيم. قبل از شروع در مقصود، دعايى را كه در زمان غيبت حجّت(عليه السلام) خوانده مى شود، نقل كرده، به نكاتى از آن اشاره مى كنيم. «اللّهم عرّفنى نفسك، فانّك ان لم تعرّفنى نفسك، لم اعرف رسولك. اللّهم عرّفنى رسولك، فانّك ان لم تعرّفنى رسولك، لم اعرف حجّتك. اللّهم عرّفنى حجّتك، فانّك ان لم تعرّفنى حجّتك، ضللت عن دينى». «بارالها! خودت را به من بشناسان، زيرا اگر خود را به من نشناسانى رسولت را نخواهم شناخت. بارالها! رسولت را به من بشناسان، زيرا اگر رسولت را به من نشناسانى، حجتت را نخواهم شناخت. بارالها! حجتت را به من بشناسان، زيرا اگر حجتت را به من نشناسانى، دينم را گم مى كنم و آن را به فراموشى مى سپارم». اين دعا به دو نكته مهم اشاره دارد: يك: نياز به شناخت حجّت; زيرا اگر انسان امامش را نشناسد، از مسير و برنامه زندگى فاصله خواهد گرفت و هلاك خواهد شد و در بن بست ها و «ايسم ها» گرفتار خواهد آمد. دوم: اين دعا راه شناخت حجّت را به انسان نشان مى دهد و مى فهماند كه براى رفع اين نياز و برآوردن آن از چه راهى اقدام نمايد، تا از هلاكت و گم شدن نجات پيدا كند. شناخت دين و رسول و امام، بر شناخت ربّ و الله متوقف است. انسان تا حاكمى را بر خود باور نكند و او را حكيم و مدبّر نيابد، در پى ارتباط و قرب او نخواهد بود، و چون به اين شناخت برسد و طالب قرب و لقاى او باشد، يعنى به هدف مند بودن حيات خود آگاه شود، به حلقه واسطه اى بين خود و ربّش و نيز به راهبرى نيازمند مى گردد، تا او را از وادى حيرت به طريق بصيرت هدايت كند. بايد دانست فقط كتاب و رسول اين نياز را حل نخواهند كرد، زيرا پس از رسول نيز اين نياز پابرجا است، به ويژه كه آنچه رسول از عالم غيب براى انسان به نام دين آورده، پاسدارانى را خواهان است...... (منبع:فلسفیان , عبدالمجید. علی (علیه السلام) و پایان تاریخ. اخرین امام در نگاه اولین امام.انتشارات مسجد مقدس جمکران.1379)